18e zondag door het jaar C

ARM VAN GEEST - RIJK IN GOD

Wie ooit op de heuvel in Taizé is geweest, kent beslist het lied: "Ô pauvreté, source de richesse, Jésus, donne-nous un cœur de pauvre.” - O armoede, bron van rijkdom, Jezus, geef ons een arm hart. Het wordt er gezongen als een mantra, minutenlang herhaald, om de betekenis steeds dieper van binnenuit te verstaan. Het lied klinkt als een lofzang op een paradox: armoede als bron van rijkdom. Het wijst op een rijkdom die niet te koop is, geen plaats kent in een kluis of in het streven naar financiële zekerheid, maar groeit in een hart dat vrij is geworden van de greep van bezit. Een rijkdom die niet opgespaard wordt, maar gedeeld wordt in mededogen. Tot deze rijkdom zijn we geroepen.

De lezingen van vandaag waarschuwen ons voor een vijand van die innerlijke vrijheid: het duiveltje dat ‘hebzucht’ heet. Het is een geslepen kracht. Hebzucht komt zelden luidruchtig binnen. Ze fluistert. Ze stelt gerust: “Het is toch normaal om iets achter de hand te houden?” “Je hebt recht op zekerheid, op meer comfort, op controle.” Wat klein begint, kan langzaam heel onze horizon verduisteren.

Prediker noemt het zonder omwegen: alles is leegte. Zelfs wie met wijsheid gewerkt heeft, moet zijn werk overlaten aan wie er niets voor gedaan heeft. De moeizame arbeid onder de zon, het gejaag, de zorgen die zelfs 's nachts geen rust gunnen – het lijkt een tragisch tafereel. Maar Prediker spreekt geen cynisme uit, wel een ontwaken. Hij toont wat er gebeurt als we het leven krampachtig willen bezitten, willen vasthouden, willen vastleggen. Dan blijft alleen leegte over.

De brief aan de Kolossenzen brengt ons een stap verder. Daar krijgt hebzucht haar ware naam: afgoderij. Ze is geen onschuldige neiging, maar een innerlijke afdwaling van het hart. Hebzucht maakt dat we onze zekerheid niet meer zoeken in God, maar in wat we kunnen tellen en bewaren. Het is de ‘oude mens’ die steeds weer boven water komt en ons uitnodigt om onszelf veilig te stellen. Paulus roept ons op tot iets radicaal anders: ons leven met Christus laten verrijzen, de nieuwe mens aantrekken die leeft van boven, in verbondenheid met God, vrij van de drang tot bezit.

Ook in het evangelie klinkt Jezus' waarschuwing scherp. Wanneer iemand Hem vraagt om een erfeniskwestie op te lossen, ziet Jezus een dieper probleem: “Hoed je voor iedere vorm van hebzucht.” Hij vertelt de gelijkenis van de rijke man die grotere schuren bouwt om al zijn goederen op te slaan, overtuigd dat hij zo zijn toekomst veiligstelt. Maar zijn leven blijkt niet van hem te zijn. Nog diezelfde nacht wordt het hem teruggevraagd. En dan blijkt hoe leeg zijn rijkdom was, hoe arm zijn ziel gebleven is.

Wat Jezus toont, is niet de zonde van rijkdom op zich, maar het gevaar om te leven alsof alles van onszelf is - ons bezit, ons lichaam, onze tijd, ons leven. De rijke man in het evangelie spreekt geen enkel woord tot iemand anders. Hij leeft volledig in zichzelf gekeerd: “ik”, “mijn schuren”, “mijn oogst”, “mijn goederen”. Hij leeft in de illusie van ‘mijn ik, mijn alles’, alsof het leven hem toebehoort, en verliest daarin zijn ware menselijkheid.

Daartegenover staat het hart van de arme. Niet arm als gebrek, maar arm in de zin van beschikbaar. Een hart dat weet dat alles ontvangen is. Een hart dat deelt, dat ruimte maakt, dat zich opent voor de ander en voor God. Een arm hart is een vrij hart. Het is niet bezwaard door de ketenen van bezit, maar gevoelig voor Gods genade en open voor het delen met de medemens.

Misschien is dat wel het geheim van ware rijkdom: dat we onze handen leeg mogen maken om gevuld te worden met wat blijvend is: liefde, vrede, gemeenschap. En misschien is de armoede die we vrezen, precies de poort naar een vreugde die we vergeten zijn.

De lezingen van vandaag ontmaskeren de hebzucht in ons. Ze nodigen uit. Ze richten onze blik omhoog, naar Christus, die de weg van de eenvoud en het geven is gegaan. Hij had geen steen om zijn hoofd op te leggen, maar zijn leven werd tot zegen voor velen. In Jezus werd Gods rijkdom zichtbaar in wie zichzelf leegmaakt, en openbaarde zich de armoede van geest als bron van ware zegen.

“Ô pauvreté, source de richesse…” Moge dit lied ook ons gebed worden. Dat wij bevrijd mogen worden van de greep van hebzucht. Dat wij leren leven als armen van geest, rijk in mededogen, rijk in verbondenheid, rijk in God.

Laten we bidden

Heer Jezus,
U die arm werd om ons rijk te maken,
leer ons te leven met een hart dat vrij is.
Bevrijd ons van de greep van bezit,
van de angst om tekort te komen,
van de drang om alles zelf te beheersen.

Geef ons een arm hart
dat zich opent voor uw genade,
dat deelt wat ontvangen is,
dat rust vindt in U.

Maak ons rijk in mededogen,
rijk in verbondenheid,
rijk in U, onze ware schat.
Amen.

Geliefde mensen, moge in ons de ruimte groeien waarin God kan wonen en liefde ons enige bezit mag zijn.
Zegen over deze zondag.
kris

---

Om mee op weg te gaan

Wat maakt je leven werkelijk waardevol?
Wat draag je met je mee dat niet te koop is?
Durf je dat de naam ‘rijkdom’ te geven?