donderdag in week 31 door het jaar

HET OORDEEL VAN BARMHARTIGHEID

Tekst overweging: Kris

Tot op vandaag staan in vele huiskamers, kerken en kapellen Heilig-Hartbeelden: Christus met open hart, zijn hand wijzend naar boven, als teken van liefde én majesteit. Voor veel mensen zijn deze beelden een bron van troost en vertrouwen, een zichtbaar teken van de bewogenheid van de Heer voor iedere mens. Toch roept dat beeld bij sommigen ook iets van vrees op. De ernstige blik en de opgeheven hand brengen hen terug naar het idee van een streng oordeel, waarin alles tot in detail zal worden blootgelegd, met de dreiging erop afgerekend te worden. In het woonzorgcentrum waar ik werk hoor ik dat regelmatig: mensen dragen een zekere huiver in zich voor het ogenblik waarop ze “voor Gods rechterstoel” zullen verschijnen, alsof dat een pijnlijke beproeving zou worden, vol beklemmende gedachten en schuldgevoelens.

We lezen inderdaad: "Wij allen zullen voor Gods rechterstoel komen te staan, want er staat geschreven: ‘Zo waar Ik leef - zegt de Heer -, voor Mij zal elke knie zich buigen, en elke tong zal God loven.’ Ieder van ons zal dus over zichzelf verantwoording tegenover God moeten afleggen." Dat klinkt ernstig, en dat is het ook, maar het gaat hier niet over een aanklacht. Paulus heeft het niet over een God die als een strenge rechter zal straffen en verwerpen, maar over de openbaring van de waarheid van ons leven in het licht van zijn barmhartigheid. In dat licht zal alle schijn verdwijnen. Het oordeel van God zal een waarheid zijn die ons in waarheid zal doen zien. Wijd open zullen zijn armen zijn om ons in zich op te nemen. Het enige wat Hij dan zal vragen, is dat wij ons werkelijk toevertrouwen aan de omhelzing van zijn barmhartigheid, zoals de verloren zoon die zich liet omhelzen door zijn vader (vgl. Lc 15, 11-32). Misschien is de hel - om dat woord even naar voren te halen - wel die situatie waarin mensen op dat moment Gods barmhartigheid weigeren. Wat kan God nog meer doen? Deze mensen veroordelen in wezen zichzelf.

Gods oordeel is dus tegelijk waarheid én barmhartigheid. Waar wij onszelf vaak beoordelen vanuit angst of schuld, ziet Hij ons vanuit het verlangen dat wij ten volle leven. Zijn oordeel is de blik van de Vader die zoekt naar het kind dat zich verloren waant. Hij roept ons niet ter verantwoording om ons te kleineren, maar om ons weer te doen opstaan. In zijn barmhartigheid bereikt gerechtigheid haar diepste voltooiing: niet door te straffen, maar door te helen en de mens zijn waardigheid terug te schenken.

Het oordeel van barmhartigheid waarover Paulus spreekt, krijgt gestalte in het evangelie van vandaag. Jezus vertelt over de herder die het ene verloren schaap zoekt en over de vrouw die haar muntstuk niet opgeeft. Waar mensen geneigd zijn iemand af te schrijven of te veroordelen, daar begint God te zoeken. De herder gaat de woestijn in tot hij het schaap gevonden heeft en legt het dan vol vreugde op zijn schouders. De vrouw steekt een lamp aan, veegt haar huis en roept haar vrienden bijeen wanneer ze de drachme vindt. Dat is het beeld van een God die niet rust tot wat verloren was weer thuis is. In de hemel, zegt Jezus, is er meer vreugde over één zondaar die tot inkeer komt dan over negenennegentig rechtvaardigen die geen bekering nodig hebben.

Lieve mensen, dát is nu net de Blijde Boodschap: God verwerpt niet, Hij zoekt op, tilt op, geneest. Hij heeft dat historisch gedaan in Christus, die op het kruis de wereld tot zich trok. In de Gekruisigde zijn wij ten diepste verlost. Wat een liefde! Onze roeping is te leven in deze verlossingsgenade, als verloste mensen, zoals Adam en Eva leefden vóór de zondeval: in openheid en vertrouwen, naakt, zonder schaamte of angst. In wezen heeft Christus ons tot dát leven teruggebracht door zijn sterven en verrijzen. En zelfs verder: Door zijn verrijzenis heeft ons opgenomen in zijn eigen leven met de Vader.

Je kunt je de vraag stellen waarom, ondanks die verlossing door de Heer, de wereld en ook wijzelf nog zoveel kwaad kennen. Misschien omdat de wereld zich afsluit voor de liefde die Christus vanop zijn kruis geschonken heeft. Paulus spreekt in zijn brief aan de Filippenzen met pijn over “velen die leven als vijanden van het kruis van Christus” (Fil 3, 18). Anders gezegd: omdat mensen zich niet toevertrouwen aan Gods barmhartigheid. De wereld houdt zo vaak de genade van het kruis buiten, terwijl die juist het hart van haar genezing kan zijn.

Laten we toch leven als verloste mensen, mensen die de barmhartigheid van God reeds nu hebben ontvangen. We hoeven daarvoor niet te wachten tot het moment van ons aards sterven. Wij zijn geroepen vandaag te leven in die barmhartigheid. Als wij dat werkelijk zouden leven - wat een vreugde en vrijheid zou ons ten deel vallen! Om vanuit die verlossing op onze beurt barmhartig te zijn naar de wereld toe: de ander niet beoordelen, maar opzoeken, optillen en genezen - in de geest van, en in eenheid met, de Herder die ons allen draagt.

Laten we bidden

Heer,
U die oordeelt met barmhartigheid,
neem weg wat ons van U verwijdert.
Mogen we rust en vrede vinden in uw blik van liefde.
Leer ons te leven als verloste mensen,
door U gedragen en behoed.
Om deze genade bidden wij,
vandaag en alle dagen van ons leven.
Amen.

Geliefde mensen, laten we vreugde beleven in het besef van Gods barmhartigheid voor ieder van ons, en laten we vanuit die vreugde leven als mensen die elkaar vergeven en dragen.

---

Om mee op weg te gaan

Misschien leeft er in jou nog een stille angst voor Gods oordeel, die het moeilijk maakt zijn barmhartigheid ten volle te ontvangen. Die angst voedt het oude beeld van de strenge rechter, terwijl Hij jou juist uitnodigt als kind in zijn armen te komen. Kun jij je, zonder voorbehoud, toevertrouwen aan die barmhartigheid? En kun je je voorstellen welk feest er in je hart zal ontstaan, geïncarneerd in het gewone van elke dag, wanneer je je werkelijk laat dragen door de verlossing die Hij je schenkt?