zondag 25 door het jaar C

 TWEE HEREN, ÉÉN KEUZE

Tekst overweging: Kris

Wanneer we spreken over macht, komt vaak het beeld naar boven van overheersing en misbruik. Toch hoeft macht op zichzelf niet verkeerd te zijn. Het feit dat iemand president is van een groot land betekent niet automatisch dat hij of zij tot het kwaad gedoemd is. Macht kan ook een dienst zijn, een verantwoordelijkheid die gedragen wordt in het licht van het welzijn van dat land of van de hele mensheid. Maar juist in die verantwoordelijkheid schuilt een groot gevaar: de verleiding om macht te gebruiken voor eigen voordeel, om anderen te onderwerpen, om geweld te rechtvaardigen.

Wie naar de wereld van vandaag kijkt, ziet hoe snel macht ontspoort. Oorlogen breken uit, slachtoffers vallen, volkeren worden verdreven – vaak komt het voort uit leiders die hun macht zien als een recht om te overheersen in plaats van een roeping tot vrede. Macht die zichzelf tot doel maakt, vernietigt. Macht die zich losmaakt van gerechtigheid en barmhartigheid, voert mensen naar de afgrond.

De profeet Amos waarschuwt daar tegen, zo lezen we vandaag in de eerste lezing. Hij ontmaskert de machtsmisbruikers van zijn tijd die hun positie gebruiken om de armen uit te buiten: “Jullie maken de efa kleiner, jullie maken de sjekel zwaarder en jullie knoeien met de weegschaal. Jullie kopen de zwakken voor een handvol zilver, de armen voor een paar sandalen.” Hier klinkt de harde waarheid: wie macht koppelt aan hebzucht, verliest elke voeling met God. Amos laat tevens zien dat machtsmisbruik niet enkel een maatschappelijk probleem is, maar tegelijk een geestelijke breuk: het tast de trouw aan het verbond met de Heer aan.

En toch kan macht ook een andere weg gaan. Kijk naar de paus. Hij is staatshoofd van Vaticaanstad en tegelijk geestelijk leider van miljoenen mensen. In zekere zin draagt ook hij macht, maar zijn woorden tonen een andere manier van omgaan met die verantwoordelijkheid. Paus Leo XIV spreekt niet over dominantie, maar over vrede. Hij roept op tot een einde van oorlogen, tot verzoening tussen volkeren, tot nabijheid met de armen en het scheppen van rechtvaardige structuren. Hij roept op tot eerbied voor de schepping, “ons gemeenschappelijk huis”, in het spoor van zijn voorganger paus Franciscus. Zijn macht is geen instrument om te beheersen, maar om te dienen. Zo laat hij zien dat gezag vruchtbaar kan zijn wanneer het zich richt op het welzijn van allen.

Toch mogen we niet blind zijn voor de andere kant. Ook in de Kerk is macht in de loop van de geschiedenis verkeerd gebruikt. Seksueel machtsmisbruik heeft diepe wonden geslagen en het vertrouwen van velen ondermijnd. Maar ook geestelijk machtsmisbruik, het onderdrukken van gewetens of het gebruiken van geloof om te heersen, heeft zijn sporen nagelaten. Dit staat haaks op het evangelie dat de Kerk verkondigt. Deze pijnlijke realiteit leert ons dat macht altijd waakzaamheid vraagt, ook in een gemeenschap die zich op Christus beroept.

Maar niet alleen wereldleiders of kerkleiders hebben met macht te maken. Ook wijzelf dragen een vorm van macht in ons. We hebben de vrijheid om keuzes te maken. Elke dag opnieuw beslissen we hoe we omgaan met anderen, hoe we spreken, hoe we handelen. Ook daar schuilt gevaar: we kunnen onze vrijheid inzetten om onszelf groter te maken en anderen kleiner, om hard te zijn voor wie kwetsbaar is. Tegelijk kan diezelfde vrijheid de bron zijn van goedheid en solidariteit. In ons kleinste gebaar ligt de mogelijkheid om leven te geven of te breken. De vraag is: hoe gebruiken wij de macht die ons toevertrouwd is?

Het evangelie van vandaag gebruikt het woord ‘mammon’. Vaak denken we dan enkel aan geld en bezit. Maar het gaat om meer. Mammon staat voor wat ons hart in zijn greep kan houden: niet alleen rijkdom, maar ook invloed, aanzien, macht. Het is een woord dat de verleiding aanduidt om ons vertrouwen te stellen in tijdelijke zekerheden, alsof daarin onze toekomst geborgen ligt. Wie de mammon dient, raakt gebonden aan een heer die nooit vrede kan geven.

Jezus daagt ons uit om verstandig te zijn. Zoals de rentmeester vooruit dacht, zo worden ook wij uitgedaagd om vooruit te zien en te beseffen dat alles wat ons gegeven is – onze vrijheid, onze middelen en zelfs onze macht – niet het laatste doel is, maar een weg die ons kan richten op Gods Koninkrijk. Dat vraagt om onderscheid: gebruiken we wat we hebben om onszelf groter te maken en anderen kleiner, of zetten we het in om anderen nabij te zijn en banden van solidariteit te smeden? Geld, bezit en invloed zijn vergankelijk, maar ze kunnen in Gods ogen vrucht dragen wanneer ze gebruikt worden om leven te delen. Jezus zelf heeft laten zien dat de ware kracht niet ligt in overheersing, maar in liefde die zichzelf wegschenkt.

Jezus plaatst ons voor de radicale keuze: “Geen enkele knecht kan twee heren dienen: hij zal de eerste haten en de tweede liefhebben, of hij zal juist toegewijd zijn aan de ene en de andere verachten. Jullie kunnen niet God dienen én de mammon.”

Tot slot: Paulus vraagt aan Timoteüs om te bidden voor alle koningen en gezagsdragers, opdat we rustig en ongestoord kunnen leven, in alle vroomheid en waardigheid, zoals hij dat verwoordt. Laat dit een uitnodiging zijn dat ook wij dagelijks bidden voor de leiders van deze wereld. Dat zij zich inzetten voor vrede, gerechtigheid en zorg voor de schepping. Wij met hen.

Laten we bidden

Heer,
behoed ons voor de bekoring van macht en bezit.
Leer ons kiezen voor wat blijft en niet vergaat.
Maak ons hart vrij van heerszucht en eigenbelang.

Geef dat wij onze vrijheid gebruiken om te dienen,
dat wij recht doen aan wie zwak is,
dat wij vrede zoeken waar verdeeldheid heerst,
en zorg dragen voor deze aarde
die ons allen toebehoort.

Laat ons vertrouwen vinden in U alleen,
opdat ons leven vrucht draagt in liefde,
en wij U dienen met heel ons hart,
boven alles wat voorbijgaat.

In uw naam.
Amen.

Geliefde mensen, moge wij steeds leven vanuit een liefde die groter is dan onszelf.
Zegen over deze wereld, zegen over deze zondag.
Met een hartelijke groet,
kris

---

Om mee op weg te gaan

Sta stil bij de invloed die je hebt over anderen en situaties, hoe klein ook. Misschien ligt ze in een vriendelijk woord, een luisterend oor of een gebaar van aandacht. Gebruik je invloed om nabij te komen bij iemand die dat nodig heeft. In zulke momenten groeien solidariteit en leven, en krijgt macht de gedaante van dienstbaarheid.