Van Woord naar leven

WANNEER GOD LIJKT TE ZWIJGEN (Bij Mc 4, 35-41) Vandaag wil ik met u het evangelie van deze dag lezen in het licht van een boek dat Johannes van het Kruis heeft geschreven, genaamd De Donkere Nacht . Dit werk is een commentaar op een zelfgeschreven gedicht, waarin hij de innerlijke reis van de ziel beschrijft - een weg door nacht en stilte naar een diepere vereniging met God. Ik pretendeer niet De Donkere Nacht ten volle te doorgronden, maar toch wil ik een poging wagen om het evangelie van vandaag te bekijken vanuit dit boek. Johannes van het Kruis, een karmeliet en mysticus uit de 16e eeuw, schreef De Donkere Nacht in een tijd van grote persoonlijke en spirituele beproeving. Gevangen en vervolgd om zijn hervormingsgezinde idealen, ondervond hij aan den lijve wat het betekent om God te zoeken in een schijnbare afwezigheid. De Donkere Nacht getuigt van een diepe innerlijke reis, waarin de ziel door nacht en stilte wordt gezuiverd om tot een diepere vereniging met God te komen. We ...

BLIJVEN ZINGEN OP DE GOLVEN VAN HOOP Te midden van de donkere realiteit van oorlog en geweld - in Oekraïne, het Heilig Land en Congo - en de gebrokenheid die we in onze eigen omgeving ervaren, rijst de vraag: hoe gaan we hier als christen mee om? Hoe kunnen we standhouden, trouw blijven aan ons geloof en tegelijk de christelijke vreugde bewaren en een bron van hoop zijn voor de wereld om ons heen? De schrijver van de Hebreeënbrief herinnert er ons vandaag aan dat lijden en vervolging geen onbekenden zijn in het leven van gelovigen. De oproep is helder: houd vol, want er is een blijvende belofte. De geciteerde passage verwijst naar Habakuk 2, 3-4, waarin wordt beloofd dat de Heer spoedig zal komen en dat de rechtvaardigen door hun geloof zullen leven. Deze boodschap verwijst zeker naar iets wat nog moet komen, maar tegelijk wijst ze ons ook op het nu; op het heden. De komst van de Heer is niet alleen een toekomstige verwachting, maar een werkelijkheid die zich in ons leven voltrekt, v...

LICHT VOOR DE WERELD Een christen is geroepen om een gemeenschapsmens te zijn. Het christelijk geloof is geen individuele reis, maar een gezamenlijke weg die we samen bewandelen. Zoals de brief aan de Hebreeën ons oproept: 'Laten we op elkaar letten en elkaar aansporen tot liefde en goede daden, en in plaats van weg te blijven van onze samenkomsten, zoals sommigen doen, elkaar juist bemoedigen, en dat des te meer naarmate u de dag van zijn komst ziet naderen.' Ons geloof krijgt vorm in de gemeenschap en bloeit in de ontmoeting met anderen. Dit vindt zijn diepste uitdrukking in de eucharistieviering. Daar komen we samen om te bidden, te zingen, te luisteren naar het Woord en Christus te ontvangen in de communie. We gaan niet als losse individuen, maar als deel van het mystieke Lichaam van Christus. De eucharistie is een feest van gemeenschap, waarin we niet alleen ons geloof beleven, maar ook gevoed worden om deze gemeenschap verder uit te dragen. Ja, verder uit te dragen. O...

OFFER UIT  LIEFDE (Bij Heb 10,11-18) Beste mensen, allerlei woorden in onze taal hebben betekenissen die vanzelfsprekend zijn zonder uitleg. Toch zijn er ook woorden die een dubbele betekenis hebben, of zelfs een driedubbele. Ook kan eenzelfde woord  in een geheel andere context gebruikt worden. Neem nu het woord ‘offer’ waar we vandaag in onze eerste lezing mee te maken hebben. Je hoeft er geen woordenboek op na te slaan of internet voor te raadplegen om te weten dat het woord ‘offer’ mede over iets moeilijks gaat. Er zijn echter mensen die juist kracht putten uit ‘offeren’. Zo zal bijvoorbeeld iemand die grote zorg heeft voor een ziek familielid blij zijn iets voor dat familielid te mogen doen, gewoon omdat deze persoon dat werk met liefde doet. De zwaarte die er ook is, valt in het niet bij de liefde die er tegenover staat. In de eerste lezing van vandaag uit de Brief aan de Hebreeën, wordt over offers gesproken. In het Oude Testament, in het boek Leviticus, komen ve...

EEN GEMEENSCHAP GEWORTELD IN DE WIL VAN GOD (Bij Mc 3, 31-35) Het evangelie van vandaag, waarin Jezus verklaart dat zijn echte moeder, broers en zussen degenen zijn die de wil van God doen, leert ons iets over wat christelijke gemeenschap in de diepte betekent. Vaak denken we dat wij het zijn die samenkomen, dat wij kiezen om gemeenschap te vormen tijdens de eucharistieviering, dat wij kiezen om samen de Schrift te lezen, enzovoort. Daar is natuurlijk iets van aan, maar in de kern is het Christus die ons bijeenbrengt. Het is de Heilige Geest die in ons werkt, ons in beweging zet en ons drijft om samen te komen. Onze gemeenschap, de Kerk, is niet louter het resultaat van onze inzet; het is een gave van God, aan ons gegeven, en waar Hijzelf – in Christus – het levend hart van is. Het is Jezus die ons verbindt, niet alleen op fysiek niveau, maar in het diepste wezen van wie we zijn. Maar laat ons duidelijk zijn: deze gemeenschap is niet vrijblijvend. Het gaat hier niet over een gezellig...

DE ADEM VAN DE GEEST NIET ONDERBREKEN (Bij Mc 3, 22-30) God is liefde. Dit is de kern van ons geloof en de essentie van de Blijde Boodschap. Zijn liefde gaat zo ver dat Hij ons altijd opnieuw wil vergeven, ook wanneer we ons door lauwheid of zonde van Hem afkeren. Om deze barmhartigheid zichtbaar en tastbaar te maken, is Hij mens geworden in Jezus Christus. De evangelies getuigen keer op keer van zijn onvoorwaardelijke liefde en vergevingsgezindheid. Toch worden we in het evangelie van vandaag geconfronteerd met een schijnbare tegenstelling. Jezus zegt immers: ‘Wie lastertaal spreekt tegen de heilige Geest, krijgt in alle eeuwigheid geen vergeving.’ Hoe verhoudt dit zich tot Gods onbegrensde barmhartigheid? De context maakt veel duidelijk. Jezus richt deze woorden tot de schriftgeleerden en farizeeën die zijn woorden en tekenen toeschrijven aan de duivel. Het probleem is niet dat ze twijfelen of fouten maken – dat zou menselijk zijn – maar dat ze bewust en hardnekkig weigeren te e...

GODS WOORD IN ONS HART GELEGD (Bij Neh 8, 2-4a + 5-6 + 8-10 en Lc 4, 14-21) Vandaag vieren we de Dag van het Woord, om ons te laten beseffen hoe bijzonder en levend Gods Woord is in ons leven. Het roept ons op stil te staan bij de genade van Gods Woord. In de eerste lezing uit het boek Nehemia we lezen hoe het volk zich verzamelt om naar het wetboek van de Heer te luisteren. Ze staan, ze buigen, ze antwoorden met “Amen, amen” en laten zien hoe groot hun respect is voor het Woord. Het gaat bij hen verder dan alleen luisteren; het wetboek raakt hun hart. De tranen vloeien, niet uit verdriet, maar uit ontroering en verwondering. Ze beseffen dat door deze woorden God zelf tot hen spreekt. Hoe mooi is het dat tegen het einde van de lezing, na het beluisteren van de Wet, Ezra het volk uitnodigt: “Maak een feestmaal klaar met lekker eten en drinken, en deel ervan uit aan wie niets heeft.” Het Woord mag en moet gevierd worden, en vergeet in deze de armen niet. Onmiddellijk to the point. ...

BEKERING (Bij de feestdag van de bekering van de H. Apostel Paulus) Nadat Paulus - bij wijze van spreken - een slag van de hamer had gekregen, de stem van Christus had gehoord en herkend, stopte hij met vervolging en werd volgeling én verkondiger. Afstand nemen van het kwaad, de Heer herkennen, Hem volgen en getuigen of verkondigen … dát noemt men bekering. Wij zijn geen Paulus, en de meesten van ons zullen niet door God zelf tegen de grond worden gesmakt om tot bekering te komen. En toch … Velen van ons hebben momenten gekend waarin ze tegen een muur aanliepen - en niet zachtjes. De omstandigheden van het leven kunnen ons daarbij brengen. Gewoonlijk zijn we op zulke momenten sterk met onszelf bezig: mijn wereldje, mijn verdriet, mijn ikje. Dit maakt ons vaak innerlijk doof voor een mogelijk roepen van God. Ik denk dat God ons meer ‘klopjes’ geeft dan we meestal beseffen. Maar we schrijven die klopjes vaak toe aan het leven zelf, alsof God er niets mee te maken zou hebben. We moete...

GEROEPEN, GEBORGEN, GEZONDEN (Bij Mc 3, 13-19) Jezus ging de berg op en riep al degenen bij zich op wie Hij zijn keuze had laten vallen, en ze kwamen naar Hem toe. Het evangelie van vandaag gaat over roeping en zending. Wat allereerst opvalt, is dat Jezus vóór Hij de leerlingen zendt, hen eerst bij zich roept. Hij vraagt - zou je kunnen zeggen - een drievoudig 'ja'. Net zoals bij de leerlingen roept Hij ieder van ons bij zich. Hij vraagt ons om een stap te zetten, in beweging te komen, een keuze te maken. Hij doet een beroep op onze vrijheid. Deze door God geschonken vrijheid is van fundamenteel belang. Zonder vrijheid zouden we niet kunnen kiezen, niet kunnen liefhebben. We zouden poppen zijn aan touwtjes. Maar we zijn vrij. Juist in die vrijheid kunnen we kiezen, onze liefde tonen, en besluiten voor de Heer. Ingaan op deze 'roep', dus nog vóór de zending, is ons eerste jawoord. Eenmaal bij Hem nodigt Hij ons uit in Hem onze woonst te maken. Hij opent zichzelf voo...

MEER DAN LICHAMELIJKE GEZONDHEID ALLEEN (Bij Mc 3, 7-12) Allerlei zieken verdrongen zich om Jezus aan te raken, omdat Hij al veel mensen had genezen. Bij de voorbije jaarwissel hebben we elkaar de beste wensen toegewenst. Dat doen we ook bij verjaardagen of andere gelegenheden. Heel vaak zeggen we dan: 'Ik wens je een goede gezondheid.' En vaak voegen we er het bekende zinnetje aan toe: '... want dat is toch het belangrijkste in een mensenleven.' Lieve mensen, -  en ik hoop dat ik nu niemand tegen de schenen stamp - ik weet niet zeker of dat laatste waar is. Is fysieke gezondheid werkelijk het allerbelangrijkste in het leven van een mens? Dat gezondheid belangrijk is, staat buiten kijf. Mensen verlangen ernaar fysiek gezond te zijn en doen daar meestal ook veel moeite voor. Maar de vraag die we ons mogen stellen is: 'Is fysieke gezondheid nu écht het allerbelangrijkste in ons leven?' Het is een vraag waar we voorzichtig mee moeten omgaan. Mijn eigen vader ...

DE PRIESTER IN ONSZELF (Bij Heb 7 1-3 + 15-17) Beste mensen, we lezen al een aantal dagen uit De Brief aan de Hebreeën. Vandaag handelt onze perikoop onder andere over de priester Melchisedek. Hij is priester voor altijd, en daarin lijkt hij op de Zoon van God. (Heb 7, 3b) De naam Melchisedek heeft veel Bijbelgeleerden al hoofdbrekens gekost. Wij lezen de Brief aan de Hebreeën niet vanuit studie, maar vanuit wat ons hart raakt in de tekst zelf. Melchisedek is een wat legendarische figuur. Hij heeft geen ouders en is zonder stamboom. Dus geen oorsprong en geen levenseinde. Wat moeten we ons daarbij voorstellen? Welke betekenis moeten deze woorden krijgen? Een symbolische misschien? Melchisedek betekent koning van de gerechtigheid. Bovendien is hij koning van Salem. Daarmee wordt Jeruzalem bedoeld. In ‘Salem’ zit het woord Shalom verborgen, wat in onze eigen taal vrede betekent. Vrede in de meest ruime betekenis. De naam Melchisedek betekent dus naast koning van de gerechtigheid ...

HOOP ALS KOMPAS VOOR ENGAGEMENT In de eerste lezing van vandaag uit de Hebreeënbrief lezen we dat hoop wordt beschreven als een betrouwbaar en zeker anker voor onze ziel, dat reikt tot voorbij het voorhangsel, waar Jezus als voorloper al is binnengegaan. Dit beeld van het anker symboliseert stabiliteit en zekerheid, ook bij donker weer. Net zoals een anker een schip op zijn plaats houdt, zo houdt hoop ons gefocust op Gods belofte van redding, ongeacht de omstandigheden. In dit Jubeljaar, waarin hoop centraal staat, is het waardevol om ons te verdiepen in de kracht en de diepte van deze hoop. Paus Franciscus beschreef meermaals dat hoop meer is dan alleen een verlangen naar betere tijden, maar dat het tevens een kracht is die ons kan inspireren tot christelijke engagement. Hoop mag niet passief zijn, maar zou ons moeten motiveren mee te werken aan een wereld van gerechtigheid, medeleven en vrede. Václav Havel, de Tsjechische schrijver en politicus (1936-2011), schreef rake woorden ov...

DE KERK: HEILIG EN LEVEND (Bij Mc 2, 18-22) 'Niemand giet jonge wijn in oude leren zakken, want dan scheuren ze open en gaat de wijn verloren, net als de zakken zelf. Jonge wijn hoort in nieuwe zakken,' zo zegt Jezus ons vandaag. De 'nieuwe wereld', de 'nieuwe schepping', waar wij hopelijk deel van willen uitmaken, heeft Jezus als het levend centrum van haar beleving. Dat laatste was nieuw en is elke dag opnieuw nieuw. De Kerk is geroepen om van binnenuit dit nieuwe - Jezus zelf dus - te belichamen, en wel vanuit een innige verkering met Hem. In de geloofsbelijdenis bidden we: 'Ik geloof in de heilige katholieke Kerk.' Heilig, ja, dat is ze, toch de Kerk met een hoofdletter, want Jezus is haar hart. De kerk met een kleine k is de belichaming die dikwijls zwak en lauw is, soms ook nalatig of zelfs zondig. Doch in wezen is de Kerk heilig, en het is haar roeping dat heilige te belichamen door een gemeenschap te vormen die vanuit haar hart (Jezus) liefd...

GODS LIEFDE DIE ONS ROEPT OM HAAR TE DELEN (Bij de lezingen van deze zondag) In de lezingen van vandaag ontdekken we het wonder van het huwelijk in zijn diepere betekenis. Niet enkel als een menselijke verbintenis, maar als een weerspiegeling van de goddelijke liefde die ons allen omarmt. Het visioen van Jesaja, de woorden van Paulus, en het wonder van Kana spreken elk op unieke wijze tot ons over het huwelijk. Jesaja schildert een beeld van een vreugdevolle, heilige vereniging. God ziet zijn volk niet langer als 'Verlatene' of 'Troosteloos oord'. Integendeel, Hij noemt ons 'Mijn Verlangen' en 'Mijn Gehuwde' . Zoals een bruidegom zich verheugt over zijn bruid, zo verheugt God zich over ons. Dit beeld van eenheid reikt verder dan individuele relaties. God nodigt niet alleen ieder van ons uit tot deze heilige verbintenis, maar roept ook zijn Kerk, de gemeenschap van gelovigen, wij allen dus, op om zijn bruid te worden. Als Kerk zij wij geroepen om in...

HET WOORD DAT LEVEN SCHENKT (Bij Hebr 4, 12-16 / Mc 2, 13-17) Het Woord van God is levend en krachtig. Zoals we lezen in de Hebreeënbrief: het doordringt onze opvattingen en gedachten , scherper als een tweesnijdend zwaard dat geen enkele schuilplaats onbetreden laat. Dit kan confronterend zijn en ons een lastig gevoel geven, omdat het ons niet alleen laat zien wie we zijn, maar ook wie we geroepen zijn te worden. Toch is dit ongemakkelijke aspect juist ook het mooie van het Woord: het brengt licht in wat verborgen is. In het Woord komt Christus tot ons. Niet als een verzameling mooie oude woorden, maar als een levende genade, vandaag aan jou en aan ieder gegeven. Het Woord dat vlees is geworden, komt in ons wanneer we het beluisteren of lezen. Christus zelf treedt door zijn Woord ons leven binnen. In zijn aanraking deinst Hij niet terug voor onze zwakheden of fouten, maar komt Hij ons juist daarin tegemoet. In het evangelie van vandaag zien we hoe Jezus deze Blijde Boodschap tot ...

ONRUSTIG IS ONS HART, TOT HET RUST VINDT IN U  (Augustinus) (Bij Hebr 4, 1-5 + 11) In de brief aan de Hebreeën worden we uitgenodigd om binnen te gaan in Gods rust. Dit vraagt om een houding van waakzaamheid, zoals de schrijver benadrukt. Het gaat erom dat we innerlijk alert blijven en ons niet laten meeslepen door de zorgen en de drukte van het dagelijks bestaan. Deze zaken kunnen ons zeer onrustig maken en ons afhouden van de vrede die God wil schenken. Daarnaast kunnen we ook worstelen met een andere vorm van onrust: een innerlijke onrust die voortkomt uit ons zoeken naar God. Het kan lijken alsof we Hem niet vinden, en dit kan een zekere religieuze stress veroorzaken. Het verlangen naar zijn aanwezigheid en vrede is zó sterk, dat het ons onrustig maakt. Deze onrust kan leiden tot een soort innerlijke paniek. Op zich is dat niet erg, tenminste niet wanneer we toelaten dat deze 'paniek' ons zuivert en ons leidt tot waarachtig gebed. Religieuze onrust is niet iets om te vr...

 CHRISTELIJKE EMPATHIE (Bij Mc 1, 41) In het evangelie van vandaag lezen we: Jezus kreeg medelijden, stak zijn hand uit, raakte hem aan en zei: ‘Ik wil het, word rein.’ . Deze eenvoudige maar diepe woorden onthullen een kern van het christelijk leven: medelijden dat tot actie leidt. Jezus' medelijden was geen passief of vluchtig gevoel, geen oppervlakkige of vrome reactie die zonder gevolg bleef. Het was een diepe bewogenheid die Hem aanzette tot handelen. Hij strekte zijn hand uit, raakte de zieke aan en bracht genezing. Dit medelijden, deze warme empathie, loopt als een rode draad door heel de Bijbel. Het gaat om een empathie die ons hart doet spreken en ons engageert naar de ander toe, ook wanneer dat tegen de publieke opinie ingaat. Het is een liefde die de ander ziet in zijn kwetsbaarheid; een liefde die niet wegkijkt, maar aanzet tot betrokkenheid en actie. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan (Lc 10, 25-37) toont ons een vergelijkbaar beeld. De Samaritaan, die de...

AFDALEN NAAR DE DIEPTE (Bij Hebr 2, 14-18) Beste mensen, vandaag lezen we het volgende deel uit het boek De brief aan de Hebreeën . Dit boek is niet door Paulus geschreven, maar wel herkenbaar aan zijn gedachtegang. Ik heb me nooit zo verdiept in dit  boek, waarin het verhaal soms wat ingewikkeld lijkt, zoals ook de volgende zin waarin Jezus zich niet bezig houdt met het lot van de engelen, maar juist met het lot van de mensen. Er staat in vers 16 het volgende: Het moge duidelijk zijn: Hij is niet begaan met het lot van engelen, Hij is begaan met het lot van de nakomelingen van Abraham. (‘Hij’ is jezus). De Hebreeën zijn de mensen die eerder jood waren, maar later christen werden. Door de komst van Jezus is er een nieuwe stap gezet op de geloofsweg. Met het jodendom als blijvende basis en ondergrond zijn nu ook de Hebreeën overgestapt van het Oude Testament naar het Nieuwe. Volgens de joodse traditie heeft het joodse volk de wet, via Mozes, van de engelen gekregen (zie ook Hand 7...

WAAR DUISTERNIS WORDT AANGERAAKT DOOR LICHT (Bij Mc 1, 21-28) Na de twee roepingsverhalen van gisteren worden we vandaag geconfronteerd met het kwaad in de mens en het daartegenover staande bevrijdende woord van de Heer. Het is alsof er, zodra wij ons 'ja' hebben uitgesproken, onmiddellijk werk aan de winkel is voor de Heer. En dat klopt: niemand van ons is onbevlekt ontvangen; allemaal dragen we kwaad in ons mee. Soms is dat kwaad opvallend zichtbaar, soms uiterst subtiel. Maar ieder van ons voert dagelijks die innerlijke strijd tussen goed en kwaad, tussen waarheid en leugen. Het evangelie van vandaag wijst ons op de diepe genade waarmee de Heer het kwaad kan aanraken. 'Met gezag,' zo staat er. Dit betekent dat elke vorm van kwaad, hoe sterk of hardnekkig ook, door genade overwonnen kan worden. Toch zien we dat het kwaad soms zo diep geworteld is dat het bevrijdende woord van Jezus weerstand oproept. De onreine geest - zoals we vandaag lezen - schreeuwt uit: ‘Wat he...

GEROEPEN WORDEN IN HET DIEPST VAN JE ZIJN (Bij Mc 1, 14-20) In het evangelie van vandaag lezen we hoe Jezus, tijdens de verkondiging van het Goede Nieuws, zijn eerste leerlingen roept. Dit detail is veelzeggend: de roep om Hem te volgen maakt al deel uit van de Blijde Boodschap. Geroepen worden betekent opgenomen worden in Gods bedoeling, wat wezenlijk bij de Blijde Boodschap hoort. Jezus wandelt langs het Meer van Galilea, waar Hij Simon, Andreas, Jakobus en Johannes ontmoet. Hij roept niet vanuit een verre plek; Hij treedt binnen in hun leef- en werkomgeving. De Heer zoekt ons op waar wij zijn en leven, midden in onze dagelijkse bezigheden. Hij roept ons binnen de realiteit van ons bestaan, in ons werk en onze relaties. Dáár klinkt zijn uitnodiging. Het is aan ons om – net als de leerlingen – Jezus’ roep met vertrouwen te beantwoorden, direct en zonder aarzelen. De onmiddellijke overgave van de leerlingen aan Jezus mag ons inspireren. Zij laten terstond hun netten, hun werk en hun...

VAN WATER NAAR LEVEN (Bij Jes 42, 1-4 + 6-7 / Lc 3, 15-16 + 21-22) Jezus koos ervoor om zich in de rij te scharen bij gewone mensen aan de oever van de Jordaan. Hij had geen bekering nodig, geen doop om zich te reinigen, en toch liet Hij zich onderdompelen in het water om zich te laten dopen door Johannes. Deze daad spreekt van een diepe nederigheid en een ongekende solidariteit. Jezus wilde niet boven de mensen staan, maar één van hen zijn. Hij koos ervoor om met ons het pad van de menselijkheid te bewandelen, tot in de diepste gebrokenheid en zwakheid van de mens. Dit was toen zo, en dat is vandaag nog steeds zo. Jezus is God die zich niet op afstand houdt, maar die dichtbij komt, die ons leven deelt. Hij is Emmanuel, God-met-ons. Mooi toch! De doop van Jezus aan de Jordaan verwijst ons ook naar ons eigen doopsel, dat voor velen van ons jaren geleden plaatsvond, maar dat nooit ophoudt van betekenis te zijn. Ons doopsel is niet slechts een moment uit het verleden, maar een voortdure...

HIJ GROTER, WIJ KLEINER (Bij Joh 3, 22-30) De doper sprak: 'Een mens kan alleen ontvangen wat hem door de hemel gegeven wordt.' Johannes is een groot voorbeeld van nederigheid. Terwijl hij veel ontzag genoot en honderden, misschien wel duizenden, mensen naar hem toekwamen om hem te horen en door hem gedoopt te worden, bleef hij trouw aan datgene wat God van hem vroeg. Hij was er zich ten zeerste van bewust dat een mens enkel die dingen echt goed, juist en waarachtig kan doen wanneer ze hem door God gegeven zijn. ' Hij (Jezus) moet groter worden en ik kleiner' , zo zegt hij. Dat is zonder twijfel de sleutel, of het geheim, van zijn nederigheid. Het gaat niet om zijn eigen leven, dat hij zou kunnen plannen en verwezenlijken. Nee, het gaat om wat God wil: God in Christus. Hij steeds groter, Johannes steeds kleiner. Ook wij zijn geroepen om Jezus steeds groter te laten worden in ons leven en zelf kleiner te worden. Dit heeft niets te maken met minderwaardigheid, noch me...