zondag 22 door het jaar

De overweging van deze zondag is van de hand van Frans Mistiaen, sj

De Schriftgeleerden en joodse priesters hadden de joodse godsdienst helemaal verschraald tot formalisme. Dat wil zeggen dat het volgens hen bij de godsdienstbeleving op de allereerste plaats van belang was de vele kleine wetten, voorschriften en geboden zo letterlijk mogelijk te onderhouden. Zulk een formalistische opvatting van de godsdienst heeft altijd tot gevolg dat de mensen gaan leven met een gevoel van verplichting, schuld en schrik tegenover een eisende, dreigende en straffende God. Zij gaan dan proberen de zgn. "Almachtige" gunstig te stemmen bv. door offers op te dragen, gebedsformules te herhalen of streng te vasten. Toch krijgen die mensen daarbij altijd de indruk dat zij onder de maat blijven. De “Almachtige” schijnt hen dan regelmatig te straffen met ongeluk en tegenspoed, opdat zij zich zouden bekeren tot nog grotere onderdanigheid.

Wij kunnen niet genoeg beseffen dat Jezus ons wel degelijk een heel andere God leerde kennen, dus ook een heel andere beleving en andere uitdrukkingen van onze godsdienstigheid. Volgens Jezus is de verhouding tussen God en de mens een verhouding, niet van onderdanigheid en verplichting, maar van vrije overgave in liefde. En dat is werkelijk iets nieuws, iets origineels dat het christendom in onze wereld binnenbracht en binnenbrengt. De “vrije overgave in liefde” vindt men nergens centraal benadrukt noch in het boeddhisme, noch in het hindoeïsme, noch in de islam. Wel, telkens wij, christenen, op één of andere manier tonen dat wij nog schrik hebben voor onze God of telkens wij onszelf tot religieuze praktijken gedwongen voelen, eren wij eigenlijk een "primitieve God", waarvan Jezus de mensen juist wilde bevrijden.

Jezus heeft ons werkelijk een nieuwe God leren kennen. Hij leerde en toonde ons door zijn leven dat God Liefde is. En vermits liefde niet dwingt, gaat het dus over een God die ons niet verplicht, maar telkens opnieuw uitnodigt tot een bezielde wederliefde en tot concrete medemenselijkheid.

De christelijke God is dus geen God die van ons iets eist: offers, gebedsformules of vasten, maar een God die ons uitnodigt tot bezielde solidariteit. Onze God wenst eigenlijk niet gediend te worden door bange onderdanen die zich verplicht voelen om regels en riten te onderhouden. Hij wil vooral bemind worden door vrije mensen die, vanuit de dankbaarheid voor zijn liefdesaanbod, uit persoonlijke overtuiging bezield geraken om Hem te beminnen, heel concreet nl. door hun barmhartigheid, hun rechtvaardigheid en hun dienstbaarheid voor anderen. In zulk een godsdienstbeleving zijn er geen strenge, angstige en slaafse, maar alleen dankbare, blije en vrije gelovigen.

Neen, onze God gaat de mens nooit straffen. De mens kan alleen zichzelf straffen. God is de absolute Liefde en dat betekent: liefde zonder eisen en zonder uiterlijke dwang! Hij wordt wel nooit moe ons uit te nodigen om ook te gaan leven "vanuit de liefde". Hij doet het langs ontelbare kanalen en zeer menselijke middelen: een vraag om hulp, een ontmoeting, een schokkend beeld op de TV. Maar het blijven telkens uitnodigingen, waarvoor wij ons hart kunnen sluiten of waarop wij kunnen antwoorden met persoonlijke bezieling.

Toch vallen ook sommige christenen regelmatig terug op het oude beeld van Gods straffende almacht. Dat merkt men aan enkele primitieve geloofspraktijken die bijna als magie worden uitgevoerd, of enkele dode gebedsformules die worden afgerammeld. Gevaarlijke godsdienstbeleving! Want, wie schrik heeft voor God, wordt hard voor zichzelf en voor zijn medemens.

Wij kunnen onze godsdienstbeleving vernieuwen, verdiepen, echter maken, door ons opnieuw wat meer te bekeren tot de nieuwe God van Jezus: een liefdevolle Vader, die ons, te midden van alles wat wij beleven, uitnodigt om toch te reageren met liefde in het hart. Het formalisme bedreigt immers ook ons. Onze zondagsmis kan toch geen uiterlijke praktijk blijven zonder bezieling, ons gebed geen formulegeprevel zonder gevoel. Daarvoor is er maar één remedie: ervoor zorgen dat ons bidden en ons vieren nauw verbonden blijft met ons dagelijks leven en ons dus echt oproept tot reële barmhartigheid, tot authentieke rechtvaardigheid en tot concrete dienstbaarheid, vandaag en de volgende dagen, op het werk, in het gezin, bij onze opdracht.

Ons uur voor God op zondag is alleen echt als het effectief invloed heeft op onze manier van leven.

Dan alleen is onze godsdienst geen uiterlijk formalisme, maar echte liefdedienst.