zondag 6 door het jaar - A

De overweging van vandaag is van de hand van Vincenzo Paglia, ontleend aan 'Het Woord van God elke dag - 2023', uitgegeven bij Halewijn / Sant' Egidio

De passage uit het evangelie volgens Matteüs die we deze zondag beluisteren, zet de lezing van de Bergrede verder met wat de 'toespraak van de tegenstellingen' wordt genoemd. Hierin wordt het probleem aangekaart van de verhouding van Jezus tot de wet, van het evangelie tot de ethische normen. Jezus spreekt over een ander soort gerechtigheid, een die namelijk direct gelinkt wordt aan Gods manier van handelen.

God is geen kille berekenaar die afweegt hoeveel te geven en te krijgen, of hoeveel schuld en verdienste iemand heeft. God handelt met een groot barmhartig hart dat elke grens overstijgt, ook die van de wet. Het probleem zit niet in de verhouding tussen wat voorgeschreven en wat nageleefd wordt, maar tussen liefde en onverschilligheid, tussen passie en berekening. Het is niet de naleving van de wetten die op het spel staat - die is ook nodig - maar wel de opbouw van een gemeenschappelijk leven gebaseerd op wederzijdse liefde.

Vandaar de eerste tegenstelling: 'Jullie hebben gehoord dat destijds tegen het volk is gezegd: “Pleeg geen moord. Wie moordt, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht.” Dit zeg Ik daarover: ieder die in woede tegen zijn broeder of zuster tekeergaat, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht.'  Het gaat hierbij niet om een nieuwe regelgeving of een nieuwe juridische praktijk, die dan strenger is dan de voorgaande versie. Het gaat wel om een nieuwe manier om het gebod 'u zult niet doden' te begrijpen en te beleven. De manier dat we met mekaar omgaan, staat op het spel. De liefde die ons met mekaar verbindt, is zo belangrijk dat ze een definitieve plaats krijgt toegewezen: de wederzijdse liefde is de vervulling van de wet.
We moeten de overgang maken van het verbod naar de bevestiging van het primaat van de liefde. Dat is niet enkel een morele praktijk, maar de essentie van het leven en van de religieuze cultus.

Jezus voegt hier zelfs aan toe: 'Wanneer je je offergave naar het altaar brengt en je je daar herinnert dat je broeder of zuster jou iets verwijt, laat je gave dan bij het altaar achter; ga je eerst met die ander verzoenen en kom daarna je offer brengen.' De barmhartigheid is veel meer waard dan het offer. De cultus, als we die opvatten als onze verhouding met God, kan geen voorrang hebben op een oprechte en vriendschappelijke houding tussen de mensen. In deze context valt ook de volgende stelling te begrijpen: 'Jullie hebben gehoord dat gezegd werd: “Pleeg geen overspel.” Dit zeg Ik daarover: iedereen die naar een vrouw kijkt en haar begeert, heeft in zijn hart al overspel met haar gepleegd.'

Ook het probleem van de eed wordt aangepakt: 'Jullie hebben ook gehoord dat destijds tegen het volk werd gezegd: “Leg geen valse eed af (...). Maar Ik zeg jullie: zweer helemaal niet'. Het evangelie stelt voor om elke vorm van eedaflegging, zij het sociaal, zij het religieus, te bannen. De eed kan misbruikt worden om Gods autoriteit in te roepen om gebreken van mensen toe te dekken. Jezus zegt: 'Laat jullie ja ja zijn, en jullie nee nee; wat je daaraan toevoegt komt voort uit het kwaad.' Jezus vertrouwt op het gegeven woord. Hierin liggen de vernieuwing en de kracht van het evangelie van Jezus. Wie heeft ooit zo'n woorden durven uit te spreken?

Paulus bevestigt dat het hierbij gaat om een 'wijsheid die niet van deze wereld is' en voegt eraan toe: ‘Wat het oog niet heeft gezien en het oor niet heeft gehoord, wat in geen mensenhart is opgekomen, dat heeft God bestemd voor wie Hem liefheeft.’ Aan ons heeft God dit geopenbaard, door de Geest, want de Geest doorgrondt alles, ook de diepten van God.' Hiermee wordt de gelovigen een nieuwe 'wet' geschonken die niet bestaat uit juridische regels, maar uit een nieuw hart en een nieuwe geest.

Laten wij bidden ...

Vader,
dankbaar om dat nieuwe inzicht
met betrekking tot de liefde
dat Jezus ons is komen brengen,
bidden wij U:
maak ons deelgenoot van deze liefde,
deelgenoot van Christus,
deelgenoot van U,
opdat ieder, door ons heen,
U mag ontmoeten.
Groeiend in Christus,
amen.

Een liefde-volle zondag,
kris